Đánh giá thị trường xi măng quý III/2012 và dự báo quí IV/2012
I. TIN TRONG NƯỚC
1. Sản xuất và tiêu thụ xi măng
Do tác động tiêu cực từ sự đóng băng của thị trường bất động sản, cắt giảm đầu tư công, sản lượng sản xuất và nhu cầu sử dụng các loại vật liệu xây dựng đều giảm đáng kể. Trong 8 tháng đầu năm 2012, sản lượng xi măng toàn ngành đạt 31,49 triệu tấn, bằng 57,3% so kế hoạch năm, lượng xi măng tiêu thụ ước đạt 30,58 triệu tấn, bằng 55,6 % so kế hoạch năm.
Năm 2012, toàn ngành xi măng có công suất thiết kế khoảng 70 triệu tấn, sản lượng dự kiến đạt từ 60 đến 62 triệu tấn, trong khi đó: Nhu cầu tiêu thụ nội địa năm 2012 dự kiến khoảng 47- 48 triệu tấn; Phấn đấu xuất khẩu khoảng 7 – 8 triệu tấn, tổng cộng đạt 54 - 56 triệu tấn. Và như vậy, dự kiến dư thừa khoảng 6 triệu tấn.
Biểu đồ cung cầu xi măng năm 2012
2. Diễn biến giá
Trong tháng 9/2012, giá xi măng đầu nguồn tại các đơn vị ổn định so với tháng trước, dao động ở mức 1,2 triệu đến 1,5 triệu đồng/tấn. Đặc biệt, do tiêu thụ chậm, giá bán lẻ tại các địa phương cũng được điều chỉnh giảm từ 80.000 đến 100.000 đồng/tấn.
Mặc dù giá xi măng giảm, nhưng đến thời điểm này thị trường xi măng vẫn ảm đạm, doanh nghiệp sản xuất đang đứng trước bài toán bí đầu ra cho sản phẩm. Hiệp hội xi măng (VNCA) cho biết, cũng như mặt hàng thép xây dựng, mặt hàng ximăng lâu nay vốn đã bế tắc trong việc tìm kiếm đầu ra, các doanh nghiệp sản xuất lại càng thêm khó trong “tháng ngâu” - tháng có rất ít dự án, công trình khởi công xây dựng. Bên cạnh đó, do tình hình khó khăn chung của cả nước, đặc biệt là cung lớn hơn cầu, cộng với sự trầm lắng của thị trường bất động sản - một trong những đầu ra của sản phẩm ximăng vẫn chưa có dấu hiệu phục hồi trở lại khiến sức tiêu thụ chậm.
Xuất khẩu:
8 tháng đầu năm 2012, các doanh nghiệp trong ngành xuất khẩu được 0,8 triệu tấn ximăng và 4 triệu tấn clinke. Hiệp hội xi măng cho biết, xuất khẩu clinker, ximăng là một công việc kinh doanh rất khó khăn và mới mẻ đối với doanh nghiệp do tính cạnh tranh của thị trường ximăng khu vực và thế giới rất gay gắt. Cả nước hiện có 8 doanh nghiệp xuất khẩu clanhke và xi măng. Trong đó có 6 doanh nghiệp trong nước gồm các đầu mối: Vicem, Hạ Long, Thăng Long, Cẩm Phả, The Vissai, Công Thanh và 2 doanh nghiệp xi măng liên doanh với nước ngoài gồm Chinfon và Phúc Sơn. Tuy nhiên, Bộ Xây dựng nhận định: Thời gian qua, các doanh nghiệp xi măng tham gia xuất khẩu chưa có sự liên kết chặt chẽ. Hiện việc tạo lập thị trường xuất khẩu clanhke và xi măng chính là giải pháp hợp lý trong lúc thị trường nội địa cung vượt cầu nhằm mục đích ổn định sản xuất, giảm lượng sản phẩm tồn kho, giảm nhập siêu.
III. Những tồn tại và giải pháp nhằm quản lý thị trường xi măng ở Việt Nam
Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu khó khăn, suy giảm, nhưng ngành xi măng những năm gần đây lại đầu tư quá mạnh và ồ ạt, công suất thiết kế và năng lực sản xuất tăng vượt cả nhu cầu, dẫn đến tình trạng dư thừa xi măng. Từ năm 2011 đến nay, ngành xi măng đã đẩy mạnh xuất khẩu clinker, xi măng, coi như một giải pháp tình thế để giải quyết một phần tình trạng dư thừa xi măng. Tuy nhiên, giải pháp xuất khẩu cũng không phải là một giải pháp có hiệu quả kinh tế đối với xi măng Việt Nam. Dự báo, tình hình dư thừa xi măng còn tiếp tục diễn ra trong những năm tới, nếu chúng ta không có những giải pháp quyết liệt, như kích cầu tiêu thụ xi măng, rà soát điều chỉnh lại quy hoạch đầu tư phát triển xi măng theo hướng giảm, giãn, hoãn một số dự án xi măng.
Theo đánh giá của Hiệp hội xi măng, khó khăn lớn nhất của toàn ngành là hợp tác duy trì sản xuất và đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm, bao gồm tiêu thụ sản phẩm trong nước và hợp tác xuất khẩu clinker – xi măng. Xác định rõ một trong những nguyên nhân chủ yếu gây ra việc tiêu thụ sản phẩm gặp khó khăn là cung lớn hơn cầu trong xu thế giá đầu vào liên tục tăng. Trong xuất khẩu cũng có hiện tượng giảm giá không lành mạnh, chỉ tạo điều kiện cho khách hàng nước ngoài ép giá, gây thiệt hại chung cho toàn ngành.
Xuất khẩu xi măng chỉ là giải pháp tình thế tạm thời khi tiêu thụ xi măng thị trường nội địa giảm, nguồn cung tăng. Ngay cả khi lập quy hoạch phát triển theo từng giai đoạn, xuất khẩu xi măng không thuộc danh mục được khuyến khích vì 3 lý do: Thứ nhất, sản phẩm xi măng phải sử dụng nhiều tài nguyên khoáng sản, trong đó có đá vôi, đất sét, các loại phụ gia, than...; Thứ hai, sản xuất xi măng gây ô nhiễm môi trường. Mặc dù đã có chính sách và các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm nhưng sản xuất xi măng vẫn tác động không tốt tới môi trường cảnh quan; Thứ ba, sản phẩm xi măng (cả xi măng và clinker) có giá trị thấp lại xuất khẩu đường dài, cước phí vận chuyển lớn.
Hiệp hội Xi măng Việt Nam cần đẩy mạnh công tác thông tin với các doanh nghiệp trong Hiệp hội đặc biệt là về khối lượng, giá cả xuất khẩu clanhke và xi măng. Đây chính là đầu mối tăng cường sự hợp tác giữa các doanh nghiệp trong Hiệp hội nhằm giúp hoạt động xuất khẩu clinker và xi măng đạt kết quả tốt hơn.
II- TIN THẾ GIỚI
1. Tình hình chung
Nhu cầu xi măng thế giới sẽ ở mức 3,5 tỷ tấn trong năm 2012. Trong đó tiêu thụ mạnh nhất tại các nước công nghiệp như Mỹ, Nhật Bản, Đức do nhu cầu xây dựng cơ sở hạ tầng tăng.
Một báo cáo của Công ty đầu tư toàn cầu (Global Investment House - GIH) cho thấy công suất xi măng ở các quốc gia vùng vịnh (GCC) được dự báo sẽ đạt mức cao nhất 120,7 triệu tấn/năm trong năm 2012. Lượng xi măng tiêu thụ dự kiến sẽ là 88 triệu tấn, tăng so với 82,5 triệu tấn trong năm 2011 và 78,3 triệu tấn trong năm 2010. Ả-rập Xê-út sẽ dẫn đầu trong việc tăng công suất và khối lượng sẽ tăng lên 8,3% trong giai đoạn 2011-13 đạt tới 58 triệu tấn và nhu cầu dự kiến sẽ ở mức trung bình. Tình hình cung dư thừa ở GCC, tuy nhiên, được dự kiến sẽ giảm đi nhờ các kế hoạch chi tiêu lớn của Ả-rập Xê-út, Qatar và Kuwait.
2. Tình hình cung cầu và dự báo
Indonesia
Trong tháng 5 năm 2012, Semen Gresik, sản xuất xi măng lớn nhất Indonesia, đã phác thảo kế hoạch đầu tư 756.000.000 USD vào nhà máy xi măng mới ở Sumatra và Java. Việc đầu tư sẽ tận dụng lợi thế của nền kinh tế mở rộng của đất nước này và kế hoạch của chính phủ bơm tiền vào mở rộng một mạng lưới cơ sở hạ tầng. Semen Gresik và các nhà máy sản xuất xi măng khác trong kế hoạch quốc gia đầu tư 5,3 tỷ USD trong vòng ba năm tới để thúc đẩy sản xuất. Mục đích là để sản xuất thêm 30 triệu tấn xi măng mỗi năm để đạt 90 triệu tấn vào năm 2017. Xi măng Anhui Conch của Trung Quốc có kế hoạch bắt đầu xây dựng một nhà máy công suất 2.500.000 tấn ở Nam Kalimantan năm nay và đang chuẩn bị để có được đất ở Manokwari, West Papua để xây dựng một nhà máy khác.
Myanmar, Campuchia, Thái Lan và Lào
Semen Gresik cũng có kế hoạch để xây dựng một nhà máy xi măng ở Myanmar, nơi mà ngành công nghiệp địa phương chỉ có thể đáp ứng một nửa nhu cầu trong nước. Xây dựng nhà máy mới công suất 600.000tấn/ năm vào năm 2013 và được hoàn thành sau 3 năm. Công ty Xi măng Siam City (SCCC) của Thái Lan cũng đang tìm kiếm để mở rộng đầu tư tại Myanmar, nhưng hiện nay công ty đang tiếp tục đầu tư 150 triệu USD để xây dựng một nhà máy xi măng ở Cam-pu-chia.
Lào và các doanh nghiệp Trung Quốc đầu tư hơn 100 triệu USD để phát triển ngành công nghiệp xi măng tại Lào, đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của ngành công nghiệp xây dựng. Một thỏa thuận về khảo sát và thăm dò nguyên liệu cho một nhà máy xi măng với công suất 1.000.000 tấn tại Ban Khoun Ngeun, huyện Khounkham, thuộc tỉnh Khammuan đã được ký kết giữa đại diện chính phủ và công ty liên doanh trong Vietiane vào tháng Tư năm 2012.
Ấn Độ
Trong hai năm qua, ngành công nghiệp xi măng tại Ấn Độ tăng trưởng nhẹ và có xu hướng hoạt động suy giảm. Trong khi nhu cầu ở phía bắc, tây, đông và miền trung Ấn Độ vẫn còn tiếp tục thì phía Nam nhu cầu xuống thấp hơn. Hai năm qua, công suất của các nhà máy tại các vùng này đã đạt 63.000.000 tấn đi vào hoạt động, trong đó 23 triệu tấn được đưa vào khu vực phía Nam. Theo thông báo, trên thực tế nhu cầu đang giảm nhẹ tỷ lệ hoạt động giảm từ 85% trong năm 2009 và 10-74% trong năm 2011-12. Năm 2012-13, nhu cầu giảm cùng với năng lực dư thừa là khả năng nhìn thấy khi tận dụng công suất hơn nữa. Tuy nhiên, Crisil nghiên cứu hy vọng Ấn Độ nhu cầu tăng trưởng gần 8% / năm vào năm 2012 - 13. Điều này có thể được dẫn đầu do nhu cầu từ phía tây và phía đông. Dần dần tăng trưởng ở miền Nam cũng được dự đoán.
Trung Quốc
Đầu tư vào ngành công nghiệp xi măng của Trung Quốc giảm 8,3%/năm vào khoảng 22.850.000.000 USD vào năm 2011. Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin (MIIT) báo cáo rằng trong năm 2012 với chính sách hạn chế của chính phủ để kiềm chế dư thừa công suất của ngành công nghiệp xi măng. Hiệp hội Xi măng Trung Quốc nói rằng nước này sẽ sản xuất 1.880.000.000 tấn xi măng trong năm nay (so với 2.070.000.000 tấn trong năm 2011), chiếm 56% sản lượng toàn cầu.
Pakistan và Sri Lanka
Các vấn đề vây quanh ngành công nghiệp xi măng Pakistan năm ngoái có vẻ sẽ được tiếp tục vào năm 2012. Một công ty Pakistan sẽ được thiết lập một trạmnghiền xi măng và nhà máy đóng gói tại cảng Hambantota ở phía nam của Sri Lanka. Phía bắc bị chiến tranh tàn phá, Chính phủ sẽ có chính sách để mở lại các nhà máy xi măng tại Kankasanthurei. Các nhà máy ngừng hoạt động vào năm 1990 khi chiến tranh giữa các lực lượng an ninh và những con hổ Tamil đã tăng cường. Sri Lanka hiện đang nhập khẩu khoảng 10 000 tấn xi măng mỗi tháng và chính phủ muốn tăng năng lực sản xuất của các nhà sản xuất xi măng địa phương để hạn chế nhập khẩu.
Nepal
Tin từ Nepal là một số doanh nghiệp đã bước vào thị trường xi măng. Hiệp hội Các nhà sản xuất xi măng của Nepal (CMAN) đã nói rằng số lượng ngày càng tăng của các doanh nghiệp chuyển sang sản xuất xi măng sẽ tạo bước phát triển mới quốc gia tự cung tự cấp trong sản xuất xi măng.
Trung Á
Năm 2012- 2016, thị trường xi măng ở Azerbaijan được dự kiến sẽ tăng trưởng hàng năm 2,5%. Chính phủ quyết định mở rộng các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng quy mô, cũng như mở rộng xây dựng dân dụng để thúc đẩy tiêu thụ xi măng. Quốc gia này dường như đã thoát khỏi cuộc khủng hoảng trong khu vực châu Âu và được chứng minh là thị trường đầu tư xây dựng hấp dẫn. Sản xuất xi măng ở Kazakhstan bây giờ là khoảng 8 triệu tấn và dự kiến sẽ tăng tới 12,6 - 13 triệu tấn trong những năm tới. Heidelberg xây dựng nhà máy mới với công suất 1 triệu tấn/ năm ở Shetpe, gần Aktau và sẽ bắt đầu sản xuất vào năm tới. Công ty cũng đang chuyển đổi một nhà máy với công nghệ lò ướt ở phía bắc sang công nghệ lò quay theo phương pháp khô. Công ty Polimeks của Thổ Nhĩ Kỳ được xây dựng nhà máy với công suất 1 triệu tấn trong khu vực Lebap của Turkmenistan. Nhà máy sẽ sản xuất xi măng đặc biệt cho ngành công nghiệp dầu khí. SC Uzstroymateriali sẽ xây dựng nhà máy khai thác mỏ và luyện kim phức tạp với công suất 600 000 tấn ở Uzbekistan. Nhà máy cũng sẽ sản xuất 100 000 tấn xi măng trắng. Các dự án khác hiện nay trong nước với công suất 1.000.000 tấn xi măng sản xuất theo phương pháp khô mà Bekabadcement được hoàn thành. Một nhà máy được đầu tư 128 triệu USD tại Karakalpakstan dự kiến hoàn thành vào năm tới.
Chính phủ Algeria vừa phê chuẩn Chương trình cho phát triển kinh tế - xã hội với tổng kinh phí thực hiện dự kiến 284 tỷ USD, tập trung vào đầu tư phát triển cơ sở hạtầng; phát triển nền kinh tế quốc dân và để hiện đại hoá, phát triển dịch vụcông cộng. Tuy nhiên, khả năng cung ứng của thị trường nội địa Algeria rất hạn chế, thiếu nguồn cung ximăng cho xây dựng. Ngay trong năm 2012, Algeria cho nhập 1-1,5 triệu tấn ximăng và sau này sẽ gọi thầu nhập khẩu từng lô.
Ngoài Algeria, một số nước Tây Phi khác cũng có nhu cầu lớn về ximăng như Mali khoảng 1-1,2 triệu tấn, Nigeria khoảng 300.000 tấn ximăng/năm; các thị trường khu vực Đông và Nam Phi cũng đang liên tục tăng.
Vênêzuêla đã ký kết một hợp đồng với Catic Bắc Kinh của Trung Quốc, cho việc mở rộng của nhà máy Cementos Andino. Dự án, được ước tính mất 16 tháng, sẽ nâng cao năng lực sản xuất của nhà máy xi măng từ 750.000 đến 1,2 triệu tấn. Dự án này được đưa ra để đáp ứng nhu cầu xi măng trong nước tăng, khi chính phủ đầu tư vào nhiều dự án cơ sở hạ tầng sau một loạt vụ thời tiết khắc nghiệt trong khu vực. Đất nước này có kế hoạch tăng sản xuất xi măng 30% vào năm 2014.
Theo vinanet.com